DİKKAT DAĞINIKLIĞI OLAN ÇOCUKLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI

“Ayşe çalışma masasında oturmuyor. Söylediklerimi hep eksik anlayıp cevap
vermekte gecikiyor. Derse çalışmaya başladıktan 5 dakika sonra nereye
çalışacağını, nerede kaldığını hatırlamıyor. Ödevini bitirmesi saatler
sürüyor. Ders esnasında her şey dikkatini dağıtabiliyor. Oynadığı bir
oyundan hiçbir zaman tam anlamıyla hoşnut kalmıyor. Okurken sıkça
hatalar yapıyor. Okuldan eve hep eşyalarını kaybetmiş olarak geliyor…”

İyi ama gayet sağlıklı görünen Ayşe’nin sorunu ne olabilir? Bu şikâyetler dikkat dağınıklığını düşündürüyor.

Dikkat;
duygularla düşünceyi bir nokta üzerinde toplama, uyanıklık hali olarak
tanımlanmaktadır ve öğrenmenin en önemli unsurlarındandır. Eğitimde
dikkat, algılama ve anlamlandırma sürecidir. Bu süreçte yaşanan
problemler dikkatsizlik olarak adlandırılır. Çocukların okulda, arkadaş
ortamlarında dikkat sorunu yaşamaları, hem ders başarısını hem sosyal
ilişkilerini olumsuz etkiler. Başarısızlıkları düşük benlik algısı
geliştirmelerine neden olur. Her zaman başarısız olacakları,
beceremeyecekleri inancıyla işlerine başlayınca bu düşünce kısır döngü
olarak onları başarısızlığa sevk eder. Yetersizlik duyguları,
ilişkilerindeki bozukluk içlerinde büyük üzüntüye sebep olur ve öfke
duygularını uyandırır. Bu öfkelerini ya içlerine
atarak kendilerine zarar verme yolunu seçerler ya da herkesi rahatsız
ede­cek biçimde, saldırganlıkla çevreye yöneltirler.

Dikkatsizlik
özel adıyla ‘dikkat dağınıklığı’ bebeklikten başlayabilen ve
erişkinlikte de görülebilen bir sorundur. Dikkat dağınıklığı, çocuğun
zekâ puanıyla yani üstün zekâlı veya normal zekâlı olup olmadığıyla
doğrudan ilişkili değildir. Zekâsı normal ya da üstün olduğu halde,
dikkati dağınık olduğu için kendini derse veremeyen birçok çocuk ve
genç başarısız olabilmektedir.

Dikkat
dağınıklığının okul öncesi, okul çağı ve ergenlik dönemindeki
belirtileri genel hatlarıyla aşağıdaki gibidir. Ancak bu özelliklerin
bulunduğu her çocukta dikkat dağınıklığı olduğu düşünülmemelidir.
Saydığımız noktaların ne sıklıkta ve hangi alanlarda yaşandığı da çok
önemlidir.
■Sık sık bir oyundan diğerine geçerler. ■Belirli bir şeyle çok kısa süre ilgilenebilirler. ■Sakardırlar, sık sık yaralanabilirler.■Faaliyetleri sürdüremez, yarım bırakırlar.■Dersi dikkatle dinleyemezler, etrafı ile daha çok ilgilenirler.■Ev ödevlerini almayı unuturlar ya da eksik alırlar.■Eşyalarını tam olarak getirmezler, kaybederler. ■Dağınıklıkları vardır, defter vb. gereçlerinin düzenleri bozuktur. ■Gelişim düzeyi içinde geç olgunlaşırlar.■Öğretmenlerle ilişkilerinde sorunlar yaşarlar. Karşılık veren, saygısız, ilgisiz bir öğrenci olabilirler.■Zekâlarına uygun hayat başarısı gösteremezler.■Algıladıklarını
örgütlemede, organize etmede mesela okuduklarını anlamlandırmada güçlük
çekerler. (“p, b, d” harflerini çoğu kez karıştırırlar.)■İyi arkadaş ilişkileri kurmada zorlanırlar.NEDENLER
Ø Beyindeki bazı alanlardaki hormonel dengesizlik (DEB gösterenlerin promotor korteks ve üst prefrontal kortekste daha düşük serebral glukoz metabolizmasından söz edilmektedir.)Ø Doğum öncesi ve doğum sırası etkenler Ø Duyu organlarında (görme – işitme organları) patolojiler Ø Psikolojik etkenler. Ø Genetik ve çevresel faktörler.
TAVSİYELER

Dikkat
dağınıklığı olan çocukların bu durumları erken fark edilebilir ve
kendilerine yardımda bulunulabilinirse başarıyı yakalayabilirler. Anne
ve babalar çocuklarına şu şekillerde yaklaşmalıdırlar:

Ø Öncelikle dikkat dağınıklığı hakkında bilgi sahibi olun.

Ø Çocuğun davranışlarını ya da derslerle ilgili yaşadığı sıkıntılarını yaramazlık ya da tembellik olarak yorumlamayın.

Ø Evde
vereceğiniz görevlerle ( ilk önce onun da hoşuna giden görevleri tercih
etmelisiniz) dikkat yoğunluğunu ve süresini artırın.

Ø Davranışları ile ilgili daha sık geri bildirimde bulunun, sonuçlarını paylaşın.

Ø Dikkatli
davranışlarını ödüllendirin (ödülün her zaman maddi olması gerekmez,
ebeveynin ilgisi ve mutlu olduğunu göstermesi yeterli olabilir).
Ø Çocuk
kendisinden beklenilenin ne olduğunu tam anlamıyla bilmelidir. Bu
nedenle beklentilerinizi açıklayın. Ve beklentilerinizde tutarlı olun.

Ø Büyük resimli kitaplar alın ve okutun.

Ø Bilmece çözmek, resimleri eşlemek gibi hafıza ve dikkat üzerine olumlu etkiler yapacak etkin­likler tercih edin.
Boyama, boncuk dizme ve el işlerine teşvik edin.
Dikkat
dağınıklığının tedavi sürecinde özel eğitim programlarının uygulanması
gerekebilir. Olumsuz davranışların düzeltilmesi ve yerine olumlu
davranışların konulması için çeşitli destekleyici ve davranışçı tedavi
teknikleri uygulanabilir. Aile terapisi önerilebilir. Dikkat
dağınıklığının çok yüksek olduğu durumlarda hekim kontrolünde ilaç
tedavisi de söz konusu olabilir.